گفت‌وگوی صمیمی با رئیس اسبق دانشگاه تبریز؛
از لیسانس داروسازی دانشگاه تبریز تا دکتری شیمی تجزیه فرانسه
دانشگاه تبریز به‌عنوان دومین دانشگاه قدیمی ایران و یکی از دانشگاه‌های مهم و تاثیرگذار کشورمان همواره دانشمندان برجسته‌ای را به دنیای علم و دانش جهان هستی معرفی کرده است. اساتیدی که هرکدام در رشته‌ی تخصصی خود همچون جواهری گرانبها، لحظه به لحظه‌ی عمر شریف خویش را وقف جهاد علمی کرده و علاوه بر کسب افتخار برای دانشگاه تبریز، دانشجویان نخبه‌ای را نیز تربیت کرده‌اند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه تبریز، دکتر سید مهدی گلابی استاد برجسته‌ی رشته‌ی شیمی دانشگاه تبریز یکی از دانشمندان برتر دانشگاه تبریز است که در سال 1384 به‌عنوان چهره‌ی ماندگار علمی ایران انتخاب شد. کسب نشان درجه‌ی یک فرهنگ، انتخاب به‌عنوان محقق منتخب شیمی از سوی انجمن شیمی ایران و مترجم نمونه در جایزه‌ی کتاب سال دانشگاه تهران و انتخاب به‌عنوان استاد نمونه‌ی کشوری از جمله‌ی افتخارات این دانشمند برجسته‌ی دانشگاه تبریز است.
همچنین اخیرا در همایش زنده نامان تبریز نیز از این استاد فرهیخته‌ی دانشگاه تبریز تجلیل به‌عمل آمد.
دکتر گلابی در طول دوران خدمت خود علاوه بر فعالیت‌های علمی، برخی مسئولیت‌های اجرایی را نیز برعهده داشت که از جمله‌ی این مسئولیت‌ها می‌توان به فرمانداری تبریز، نمایندگی شورای نگهبان در استان در انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست دانشگاه تبریز اشاره کرد.
فرصت را غنیمت شمرده و گفت‌وگویی را با این استاد فرهیخته و دانشمند دانشگاه تبریز ترتیب داده و پای صحبت‌های شیرین و دلچسب او نشستیم.
دکتر سید مهدی گلابی در ابتدا اشاره‌ای به زندگینامه‌ی خود کرده و میگوید: من در یک خانواده‌ی متعهد و مذهبی به دنیا آمدم. پدرم یکی از بازرگانان خوش‌نام تبریز بود. من نیز در طول دوران تحصیل از دبستان تا دبیرستان، همواره جزو دانش آموزان موفق مدرسه بودم. البته قبل از آن‌که به سن ورود به دبستان برسم، به مدت یکسال در مدرسه‌ی طالبیه تبریز به یادگیری مقدمات زبان فارسی و برخی مفاهیم مذهبی پرداختم.
تغییر مدرسه ابتدایی به دلیل ظهور پیشه وری در تبریز
او ادامه می‌دهد: در هفت سالگی وارد دبستان امیرعلی شدم که یکی از مدارس معتبر تبریز در آن زمان بود. وقتی به کلاس سوم یا چهارم رسیدم، جریانات فرقه‌ی دموکرات و ظهور پیشه وری در تبریز اتفاق افتاد و باتوجه به اینکه دروس تنها به زبان ترکی تدریس می‌شد، من از دبستان امیرعلی خارج شده و به مدرسه‌ای به نام علمیه که در آین مدرسه علوم دینی در کنار دروس عادی تدریس می‌شد، رفتم. یک سال تمام تا زمانی که فرقه‌ی پیشه وری در تبریز سایه افکنده بود، در این مدرسه تحصیل کردم و یک سال بعد که پیشه‌وری از تبریز رفت، من نیز از مدرسه علمیه خارج و به مدرسه سعدی تبریز رفتم.
قبولی در رشته پزشکی و تغییر رشته به داروسازی
دکتر گلابی اضافه می‌کند: تا کلاس نهم در مدرسه سعدی بودم و سپس به دبیرستان معروف لقمان (محل فعلی فرمانداری تبریز) رفتم. تا کلاس یازدهم در این مدرسه درس خواندم و در کلاس دوازدهم به مدرسه‌ی فردوسی تبریز رفتم. من چندان علاقه‌مند به ادامه‌ی تحصیل نبودم و دوست داشتم در کنار پدرم در کار تجارت مشغول شوم، اما از آنجایی که زمان سربازی فرا رسید و اداره‌ی نظام وظیفه نیز من را احضار کرد، پدرم اصرار کرد تا ادامه‌ی تحصیل بدهم و به همین دلیل، برای تحصیل در رشته‌ی پزشکی و داروسازی در کنکور شرکت کردم. آن زمان 70 نفر اول کنکور را برای رشته‌ی پزشکی و ۴۰ نفر بعدی را برای رشته‌ی داروسازی پذیرش می‌کردند که من از رشته‌ی پزشکی قبول شدم.
این استاد پیشکسوت دانشگاه تبریز با اشاره به تغییر رشته از پزشکی به داروسازی خاطرنشان می‌کند: خوشبختانه باتوجه به اینکه یکی از دوستان من در رشته‌ی داروسازی بنام دکتر صدیق مستوفی مشتاق بود که به رشته‌ی پزشکی تغییر رشته دهد، در نتیجه هر دو با رضایت خود تغییر رشته دادیم و من وارد رشته‌ی داروسازی شدم. علت این تغییر رشته علاقه‌مند نبودن من به تشریح بدن انسان بود.
تدریس دروس سرّولوژی و میکروبیولوژی در دانشگاه تبریز
او ادامه می‌دهد: با لطف و عنایت خداوند متعال در طول مدتی که در رشته‌ی داروسازی تحصیل کردم، همه ساله موفق به کسب رتبه‌ی اول می‌شدم تا اینکه موفق شدم با رتبه‌ی اول در رشته‌ی داروسازی فارغ التحصیل شوم و در آن دوران، فارغ التحصیلانی که رتبه‌ی اول را کسب می‌کردند، می‌توانستند راهی خارج از کشور شده و در آنجا به تحصیل خود ادامه دهند. البته من قبل از رفتن به خارج از کشور و با توجه به اینکه پایان نامه‌ام مرتبط با دروس سرّولوژی و میکروبیولوژی بود، به‌عنوان دستیار در آزمایشگاه سرّولوژی و میکروبیولوژی دانشکده‌ی پزشکی و داروسازی دانشگاه تبریز استخدام شده و دروس سرّولوژی و میکروبیولوژی را تدریس کردم.
اعزام به فرانسه برای ادامه تحصیل و چالش‌های این سفر
دکتر گلابی میگوید: در پایان سال اول استخدام، نامه‌ای از اداره‌ی ششم کارگزینی (وزارت علوم کنونی) مستقر در وزارت آموزش و پرورش دریافت کردم که می‌توانم برای ادامه‌ی تحصیل به خارج از کشور رفته و بورسیه شوم. بنابراین به‌عنوان عضو هیأت علمی دانشکده‌ی پزشکی به فرانسه رفتم. ابتدا علاقمند بودم تا در همان رشته‌ی خودم در فرانسه تحصیل کنم اما با چالش بزرگی چون زبان فرانسوی رو به رو بودم زیرا تدریس با زبان انگلیسی در آن زمان به‌صورت محدود صورت می‌گرفت.
این استاد بازنشسته دانشگاه تبریز اضافه می‌کند: در زمان حضورم در فرانسه ابتدا به مرکز انستیتو پاستور پاریس رفتم تا به کار تحقیقاتی مشغول شوم و دوره‌ی دکتری را بگذرانم اما آن‌ها لیستی از تجهیزات و اقلامی را دادند که می‌بایست خودم تهیه می‌کردم و متأسفانه هزینه‌ی تهیه‌ی این مواد، بسیار بالا بود و من ناچار شدم به دانشکده‌ی علوم پاریس بروم و چون به رشته‌ی شیمی تجزیه علاقه داشتم، درخواست ورود به مقطع فوق لیسانس این رشته را دادم؛ اما آن‌ها شرط گذاشتند که چون مدرک من مربوط به پزشکی و داروسازی است، باید کلاس‌های سال آخر رشته شیمی تجزیه را بگذرانم و چنانچه موفق به کسب نمره‌ی قبولی شدم، می‌توانم وارد دوره‌ی فوق لیسانس شیمی تجزیه شوم و مجددا با عنایت خداوند متعال در پایان سال با کسب نمره‌ی عالی جزو دانشجویان برتر قرار گرفتم.
ازدواج؛ تنها شرط والدین برای سفر به فرانسه
دکتر گلابی اشاره‌ای نیز به ماجرای ازدواج خود کرده و میگوید: وقتی می‌خواستم برای تحصیل از ایران به فرانسه سفر کنم، پدر و مادرم تنها به یک شرط موافقت کردند که باید در ایران ازدواج کنم و بعد به فرانسه بروم. بنابراین ازدواج کردم و یک هفته بعد از ازدواج به تنهایی به فرانسه رفتم و علت عدم همراهی همسرم در این سفر این بود که او تمایلی به حضور در کشور خارجی نداشت. در کشور فرانسه، مقطع دکتری را طی چهار سال با درجه عالی به پایان رساندم که در این دوره، شش عنوان مقاله به همراه سایر محققان منتشر کردیم. پروژه دکتری من عمدتا مربوط به سنتز نیمه هادی‌ها بود و بر روی حدود ۴۰ نیمه هادی آزمایشات مختلف را انجام دادم. آن زمان نیمه هادی‌ها هنوز وارد بازار نشده بودند.
او ادامه می‌دهد: پس از اخذ مدرک دکتری شیمی تجزیه به ایران بازگشتم. قبلا محل کار من در ایران، آزمایشگاه سرم شناسی بود ولی با توجه به اینکه تخصصم در رشته‌ی شیمی بود، بعد از گذشت شش ماه از بخش سرم شناسی به گروه شیمی منتقل شدم و شاید اولین کسی بودم که به صورت تخصصی اقدام به تدریس درس شیمی تجزیه در دانشگاه تبریز نمودم.
گردش در فرانسه ممنوع؛ فقط تحصیل!
این استاد برجسته‌ی شیمی تجزیه دانشگاه تبریز میگوید: در فرانسه دوستان هم‌وطن زیادی داشتم. همگی آن‌ها، روزهای شنبه و یکشنبه به گردش رفته و شهرهای مختلف فرانسه را می‌گشتند اما به جرأت می‌گویم که من در مدت حضور چهار ساله‌ام در فرانسه، غیر از پاریس جای دیگری را ندیدم و حتی به حومه‌ی شهر هم نرفتم زیرا متاهل بودم و علاقمند بودم که زودتر درسم را تمام کرده و به ایران بازگردم؛ بنابراین در طول چهار سال حضورم در فرانسه فقط درس می‌خواندم.
آشنایی با مؤسس دانشکده شیمی و تکمیل این پروژه بعد از انقلاب
او در خصوص خاطرات خود از فرانسه که برای بار دوم برای فرصت مطالعاتی عازم این کشور شده بود، میگوید: دولت ایران در آن زمان اجازه داد تا کسانی که می‌خواهند در کشور خدمت کنند، در دستگاه‌های دولتی استخدام شوند. یکی از ایرانی‌های مقیم فرانسه که تحصیلات بسیار بالایی نیز داشت، دکتر محمدرضا نوری اهل خراسان بود که وقتی برای فرصت مطالعاتی به فرانسه رفته بودم، با او آشنا شدم و با هم به تبریز بازگشتیم و او به استخدام دانشگاه تبریز درآمد. دکتر نوری جزو اساتید برجسته‌ی دانشگاه بود و یکی از اقدامات برجسته‌ی او در دانشگاه تبریز، ایجاد دانشکده‌ی مستقل برای رشته‌ی شیمی بود که به دلیل وقوع انقلاب و شرایط کشور، نیمه تمام رها کرد و به فرانسه بازگشت. ولی بعد از انقلاب که بنده به‌عنوان رئیس دانشگاه تبریز منصوب شدم، به لطف الهی و زحمت دوستان تلاش کردیم و این ساختمان تکمیل شد.
علت استعفا از سمت ریاست دانشگاه تبریز
رئیس اسبق دانشگاه تبریز، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره‌‌ی همکاران خود در دوران ریاست دانشگاه تبریز، در خصوص آن دوران نیز اظهار می‌کند: من همکاران خوبی چون مرحوم دکتر علی اصغر نیشابوری به‌عنوان معاون اداره مالی و دکتر حبیب تجلی، معاون پژوهشی داشتم و در طول مدتی که در سمت ریاست دانشگاه حضور داشتم، انسان بسیار مقرراتی و سخت گیری بودم و به همین دلیل برخی دانشجویان نمی‌توانستند این سختگیری من را قبول کنند و هرازگاهی در دانشگاه تجمع کرده و خواهان تغییر ریاست دانشگاه می‌شدند و سرانجام پس از دیدار با وزیر علوم و تقاضای استعفا، پس از اصرار فراوان با استعفای من موافقت کردند و دکتر محمدعلی حسین‌پور فیضی از اساتید برجسته دانشگاه به ریاست دانشگاه تبریز منصوب شد.
دکتر گلابی در خصوص فعالیت‌های پژوهشی خود نیز میگوید: فعالیت‌های پژوهشی آن زمان مثل امروز پررونق و گسترده نبود و اغلب پژوهش‌ها بعد از انقلاب اسلامی گسترده تر شد. بخش اعظم تحصیلات و فعالیت‌های علمی من نیز بعد از انقلاب بوده است. عمده فعالیت‌های پژوهشی من نیز به زمانی مربوط می‌شود که در دانشکده‌ی علوم دانشگاه تبریز حضور داشتم. بطوریکه آن زمان گروه‌های ریاضی، فیزیک، شیمی، علوم طبیعی و زمین شناسی در دانشکده علوم بوده و هنوز تفکیک نشده بود.
همیشه خودم را در کنار دانشجویان قرار می‌دادم
او در ارتباط با دوران تدریس خود در دانشگاه تبریز و نحوه‌ی برخورد با دانشجویان یادآور می‌شود. گفت: وقتی با دانشجویان کار می‌کردم، مرتبا خودم را در کنار آن‌ها قرار داده و سعی می‌کردم تا با آن‌ها همکاری کنم. بنابراین دانشجویان اصلا احساس نمی‌کردند که تنها هستند و این برای من و دانشجو بسیار خوشایند بود.
اهمیت به پژوهش و تحقیق رسالت اصلی دانشگاه است / تولید ثروت یکی از دستاوردهای پژوهش است
دکتر گلابی در خصوص چالش‌های مجموعه آموزش عالی کشور در دوران حاضر نیز میگوید: زندگی انسان هیچگاه بدون چالش نیست زیرا انسان یک موجود خداگونه است و خداوند متعال نیز در قرآن کریم صراحتا می‌فرماید که وقتی آدم را آفرید، از روح خود بر آن دمید. لذا وقتی انسان یک موجود خداگونه است پس هرچقدر هم تلاش کند باز هم نه تنها به اسرار طبیعت پی نبرده بلکه به مجهولات بیشتری پی می‌برد. پژوهش و تلاش محققان نیز خاتمه‌ای ندارد و ادامه خواهد داشت. اساتید و همکاران محترم باید در کنار دانشجویان باشند و مرتبا به آن‌ها سر بزنند، در این حالت دانشجویان رغبت پیدا کرده و بهتر و بیشتر کار می‌کنند و اساتید از نتایج دانشجویان بیشتر مطلع می‌شوند. رسالت اصلی دانشگاه، اهمیت دادن به پژوهش و دستیابی به حقایق نظام آفرینش است. دانشجو باید بداند که تمامی پژوهش و تحقیقات، برای دستیابی به ثروت نیست بلکه ثروت یکی از دستاوردهای پژوهش بوده و دستیابی به حقایق موجود در نظام آفرینش است که اهمیت دارد. این موضوع در تمامی رشته‌ها و زمینه‌ها مطرح است.
مهاجرت نخبگان
دکتر گلابی در پاسخ به سوالی در خصوص مهاجرت نخبگان اظهار می‌کند: بحث مهاجرت نخبگان از دیدگاه بنده دارای دو بعد است. یک بعد این است که کشورهای خارجی برای اینکه مانع پیشرفت ایران شوند، فرهیختگان ایرانی را با راه‌های مختلف برای عزیمت به خارج از کشور ترغیب می‌کنند؛ اما بعد دیگری نیز وجود دارد که وقتی به خاطر یکسری مشکلات نمی‌توانیم به پیشرفت سریع موردانتظار برسیم و زمینه‌های پیشرفت نخبگان در کشور فراهم نیست، نخبگان کشورمان مجبور می‌شوند از کشور بروند که در این راستا امیدواریم تا دولتمردان شریف و متعهد توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند.
اساتید جوان احساس تعهد بیشتری داشته باشند
این استاد فرهیخته و برجسته‌ی دانشگاه تبریز در خاتمه در توصیه‌ای خطاب به اساتید جوان تاکید می‌کند: توصیه‌ی من به اساتید جوان این است که فقط منتظر گزارش دانشجویان نمانند بلکه خود اساتید نیز باید پیگیر امور دانشجویان باشند و مطمئن باشند اگر همواره کنار دانشجویان حضور داشته باشند، دانشجویان نیز فعال تر شده و با علاقه و پشتکار به تحصیل می‌پردازند. برادران و خواهران بزرگوار و اساتید جوان دانشگاه باید احساس تعهد بیشتری در قبال خود که نعمتی از سوی پروردگار متعال عایدشان شده و در موقعیت کنونی قرار دارند، داشته باشند. از سویی دانشگاه نیز باید از تمام امکانات خود برای پیشرفت کشور استفاده کند. هیچگاه، آنچه را که به دست می‌آوریم، به‌عنوان هدف آخر تلقی نکنیم بلکه هرآنچه به دست می‌آوریم، مقدمه‌ای برای پیشرفت در آینده ما خواهد بود.
نظر شما :