انتشار ویژه نامه «عقلانیت نقاد» در مجله پژوهش های فلسفی دانشگاه تبریز

ویژه نامه «عقلانیت نقاد» (critical rationalism) با ۲۲ مقاله از نویسندگان مختلف از سراسر جهان در مجله پژوهش های فلسفی دانشگاه تبریز به زبان انگلیسی منتشر شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه تبریز، دکتر محمد اصغری، استاد فلسفه دانشگاه تبریز و سردبیر مجله پژوهش های فلسفی این دانشگاه درباره این ویژه نامه گفت: مجله پژوهش‌های فلسفی دانشگاه تبریز سالهاست که در پی اشاعه تفکر فلسفی به عنوان رسالت ذاتی، انتشار مقالات فلسفی از سنت‌های شرقی و غربی و اسلامی، سعی دارد با تمرکز بر موضوعات خاص فلسفی بتواند مسائل فلسفی را با دقت و کنجاوی بیشتر برای خوانندگان خود معرفی نماید.
وی در ادامه افزود: حدود چهار سال است که این مجله با انتشار ویژه‌نامه‌هایی مثل «فلسفه و علوم و رابطه آنها»، «فلسفه و تعلیم و تربیت: رویکردهای جدید»، «پدیدارشناسی» و «عقلانیت نقاد» سعی دارد برای مخاطبان، منابع مهمی در موضوع مورد بحث در آن ویژه نامه فراهم سازد و این کار به عنوان یک کار پژوهشی ارزشمند محسوب می شود که محققان، دانشجویان و اساتید فلسفه و حتی سایر رشت‌ها می توانند اطلاعات مورد نظر خود را در آنها بیابند.
به گفته وی این مجله سعی دارد با اتخاذ رویکرد بین رشته‌ای (interdisciplinary) که امروز از طرف وزارت علوم نیز قویاً مورد تأکید قرار می گیرد، بتواند پاسخگوی نیازهای فکری و فلسفی طیف وسیعی از اساتید و دانشجویان دانشگاه ها در وهله اول و عموم افراد علاقه مند به فلسفه در وهله دوم باشد.
دکتر اصغری خاطر نشان کرد: در زمستان ۱۴۰۱ از دکتر علی پایا، استاد کالج اسلامی و همکار آکادمیک دانشگاه میدلسکس، لندن، انگلستان درخواست کردیم که مطالبی درباره اندیشه‌های پوپر با همکاری اساتید شاخص برای این ویژه نامه فراهم نماید که این استاد کالج اسلامی با کمال فروتنی و صبر  به درخواست مجله پژوهش های فلسفی پاسخ مثبت داد.

وی ادامه داد: دکتر پایا با توجه به روابط علمی و آکادمیک ش با شخصیت های بارز فلسفی در اروپا، آمریکا و آسیا، توانست ۲۲ مقاله از نویسندگان مختلف از سراسر جهان یا از پنج قاره جمع آوری کند که بعد از ارزیابی و داوری، در شماره ۴۲ بهار ۱۴۰۲منتشر شد.  
به گفته سردبیر مجله پژوهش های فلسفی دانشگاه تبریز، مقالات نویسندگانی از دانشگاه های یورک کانادا، دانشگاه ملی استرالیا، لاگوس نیجریه، والپارایسو شیلی، دانشگاه ملی کلمبیا، دانشگاه لندن، کالاگنفورد اتریش، وروکلف لهستان، کلرادو آمریکا، دانشگاه سوربن فرانسه،کالج اسلامی وابسته به دانشگاه میدلسکس انگلستان، ویسوا باراهات هند، واریک در انگلستان،کالداس در کلمبیا، هیروشیما شُودُو در ژاپن، دانشگاه ملی مستقل مکزیکو، موسسه تحقیقاتی فلسفه مکزیک، موسسه جوانان و خانواده در آمریکا، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران، موسسه ارتباط اروپایی یونان در این مجله منتشر شده است.
بر پایه همین گزارش؛ این ویژه نامه در پنج محور به ارزیابی اندیشه های کارل پوپر پرداته است:
در بخش پذیرش عقلانیت نقاد پوپر در سرتاسر جهان: شامل مقالاتی از نویسندگانی از دانشگاه های مختلف کشورهای ژاپن، یونان، نیجریه، کلمبیا و شیلی است که به بررسی نفوذ و نقش عقلانیت امتقادی در این کشورها پرداخته اند.
در بخش دوم این ویژه نامه به معرفت شناسی و متافیزیک پوپر پرداخته شده و در این شماره نیز مقالاتی از فیلسوفان مشهوری مثل دونالد گیلیس گنجانده شده که در این فیلسوف به رابطه بین عقلانیت نقاد و اینترنت اشاره می کند و  می نویسد که هدف این مقاله بررسی این موضوع است که آیا عقل گرایی انتقادی ایده هایی دارد که بتواند به طور مفید در اینترنت به کار رود؟ در این قسمت 6 مقاله به بررسی این موضوع پرداخته اند.
در بخش سوم این ویژه نامه به بررسی فلسفه سیاسی و اجتماعی عقلانیت نقاد پوپر پردخته شده است. این قسمت نیز شامل شش مقاله است که نویسندگانی از دانشگاه یورک در کانادا تا دانشگاه ملی استرالیا از کشور استرالیا را در بر دارد.
در بخش چهارم نیز فلسفه منطق و فلسفه فیزیک در ارتباط با عقلانیت نقاد مورد بررسی قرار گرفته اند. مقاله دیوید میلر از دانشگاه وارویک انگلستان و مقاله چکرابارتی از هندوستان  به بررسی فلسفه منطق و فلسفه فیزیک و نسبت شان با اندیشه پوپر پرداخته اند.
بخش آخر این ویژه نامه به بررسی نسبت عقلانیت نقاد با فلسفه دین و اخلاق پرداخته است. در این قسمت نیز با مقالاتی از نویسندگان مختلف از جمله پروفسور علی پایا و نیز جرمی شی یر مِر از دانشگاه ملی استرالیا مواجهیم که دکتر پایا در پاسخ خود به جرمی شی یر مِر را در مقاله خود تحت عنوان «آیا برای یک عقل گرای نقاد غیر مذهبی بودن معقول تر است؟ باور و بی ایمانی در دوران پساسکولار» به بررسی نسبت دین و اخلاق و عقلانیت نقاد می پردازد.

در چکیده مقاله دکتر پایا آمده است: در دوران معاصر، بسیاری از متفکران و فعالان ملحد دین ستیز کوشیده اند این ایده را ترویج کنند که ادیان و نیز شیوه های زندگی مذهبی، اگر نگوییم منشأ اصلی شر در عرصه اجتماعی، که لااقل یکی از منابع اصلی آن به شمار می آیند. برخی دیگر از محققان غیر دین باور، ضمن اتخاذ رویکردی محترمانه نسبت به ادیان و دینداران، معتقدند که نگرش غیر دینی به زندگی و عضویت در جامعه غیرمؤمنان برای مردم و جوامع عقلانی تر است. من در این مقاله با غیر مؤمنان دین ستیز کاری ندارم. دلیل آن این است که رویکرد آنها به دین به قدری ایدئولوژیک است که مجالی برای بحث های عقلانی درست باقی نمی گذارد. رویکرد آنان صرفا پاسخ هایی جدلی را طلب می کند. در عوض، هدف من این است که با آن دسته از محققان غیر دین باور که دین را به گونه‌ای سنجیده و عقلانی مورد توجه قرار می دهند، گفت و گو کنم. قصد من این است که ادعاهای این گروه اخیر از محققان را به نحو نقادانه ارزیابی کنم و توضیح دهم که چرا بر خلاف آنچه آنان پیشنهاد می کنند، برخی تفاسیر از دین و به ویژه دین اسلام می تواند جایگزین های بهتری نسبت به دیدگاه های الحادیشان برای آنان فراهم سازد. استدلال های این مقاله بیشتر در پاسخ به نظراتی است که پروفسور شی یر مِر در مقاله خود درباره عقلانیت نقاد و دین بیان کرده است.
این ویژه نامه در سایت مجله پژوهش های فلسفی برای علاقه مندان قابل مشاهده و دانلود است:

 https://philosophy.tabrizu.ac.ir/issue_1790_1791.html?lang=en