انتشار کتاب «برگردان انگلیسی منظومة «حیدر بابایه سلام» در دانشگاه تبریز

کتاب« برگردان انگلیسی منظومة «حیدر بابایه سلام» اثر جاودانه استاد شهریار به قلمِ و ترجمه دکتر بهروز عزبدفتری توسط انتشارات دانشگاه تبریز و در 249 صفحه منتشر شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تبریز، دکتر بهروز عزبدفتری، استاد تمام بازنشسته دانشگاه تبریز در این ارتباط گفت: اغلب واژه‌ها و اصطلاحاتی که شهریار در منظومة «حیدر بابا» به‌کار برده است مربوط به سنت‌های روستایی می‌باشد و یادگار گویشی است که مردم در طول تاریخ به‌کار می‌بردند و دارای جذبة خاص است که از آداب و رسوم محلی تأثیر گرفته‌اند. 

وی افزود: برای مترجم ناآشنا با آداب و رسوم مردم روستا، و لاجرم ناآشنا به واژگان مبیّن این آداب و رسوم، درک معنا و پی بردن به عذوبت کلامِ شهریار دشوار است. زمانی‌که ادارکِ معنا و کشف مفهوم حاصل می‌شد برای منِ مترجم برگردان آن معانی و مفاهیم به زبان انگلیسی دشوار نبود، هر چند باید اضافه کنم یک معنا و مفهوم را می‌توان به اشکال گوناگون در زبان دوم بیان کرد و این‌که کدامین بیان زیباتر است به ذوق و استعداد مترجم مربوط می‌شود.  

به گفته این استاد دانشگاه تبریز؛ «حیدر بابای» شهریار شاهکار بی‌نظیری است، نه ترجمه به زبان دیگر را برمی‌تابد و نه نظیره‌گویی آن میسّر است. منظومة «حیدربابای» شهریار یک اتفاق نادر است که یک‌ بار و برای همیشه اتفّاق افتاده است. آن حال و هوایی که روح شهریار را تسخیر کرده بود در زمانی خاصّ و شرایط ذهنی و عاطفی خاصّ رخ داده است و تکرار آن با همان شیوایی و عذوبت کلام حتّی برای خود شهریار ممکن نبود.

دکتر عزبدفتری اضافه می کند: در ترجمة «حیدربابای» شهریار به زبان فارسی، و نیز به زبان انگلیسی مشکل عمده برگردانیدن بعضی کلمات و اصلاحاتی است که بر سرِ راهِ مترجم قرار دارد. می‌دانیم زبان ترکی، زبان تصریفی است و زبان فارسی (و نیز زبان انگلیسی) زبان ترکیبی است. معنای این سخن آنست که در زبان ترکی خصایص معنای مورد نظر را می‌توان با افزودن چند آوند به ستاکِ واژه بیان کرد، در صورتی که در زبان فارسی خصایص معنای موردنظر را فقط با ترکیب چند واژه مستقل می‌توان عرضه کرد.

وی در خاتمه تصریح کرد: نکته پایانی این‌گفتار این است که من در نوشتن آن، از مقدمه کتاب «حیدربابای» شهریار، اثر کریم مشروطه‌چی (اسفند 1400) بهره گرفتم و در بازنویسی نکات برجسته این اثر، فرصت یافتم در چند مورد دیدگاه خود را نیز دربارۀ ترجمه شعر بیان کنم، نظراتی که بیشتر در کتاب‌ها و مقاله‌های خودم در این خصوص ابراز کرده بودم تا منتقدانی که همچون مگس‌های سمج مزاحم اسب عصارّی می‌شوند، مرا متهم به سرقت ادبی نکنند و مرا در کار نوشتن دل شکسته یا دلزده نکنند.