آلودگی هوای تبریز، علل و راهکارهای برون رفت از آن

ششمین نشست از سلسله نشست‌های «دانشجوی مطالبه‌گر در گام دوم انقلاب اسلامی» توسط تشکل جامعه‌ی اسلامی دانشجویان دانشگاه تبریز، با موضوع «آلودگی هوای تبریز، علل و راهکارهای برون رفت از آن»، با حضور دکتر بیگی و دکتر متفکرآزاد نمایندگان مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی، مهندس صادقی عضو شورای اسلامی کلانشهر تبریز، دکتر اشتری مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، مهندس کمالی مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان شرقی و مهندس موسوی مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی، در تالار شهید باکری دانشگاه تبریز برگزار شد.

انگشت اتهامات در موضوع آلودگی هوا به سمت سازمان حفاظت محیط زیست است

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تبریز، دکتر احمد علیرضا بیگی نماینده‌ی مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در ابتدای این نشست با اشاره به اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست در دولت دوازدهم، اظهار کرد: انگشت اتهام در بحث آلودگی هوای استان در دولت دوازدهم، به‌علت ترک فعل انجام شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، به سمت این سازمان قرار داشت و من از سال ۱۳۹۷ پیگیر آلودگی کارخانه‌ی کاوه سودا پیگیری بوده و در مجمع نمایندگان استان نیز مطرح کردم.

وی ادامه داد: متاسفانه در مسائل زیست محیطی مدعی مشخصی وجود ندارد و من کارهای مربوط به دادگاه کارخانه‌ی کاوه سودا را به‌صورت شخصی پیگیری کردم و بعد از چند سال، نوبت دادگاه در سال ۱۴۰۲ خواهد رسید.

نماینده‌ی مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در خصوص آلایندگی نیروگاه حرارتی تبریز نیز گفت: علی‌رغم دارا بودن سطح اول آلایندگی توسط نیروگاه حرارتی، پرداخت عوارض آلایندگی این مجموعه از سال ۱۳۹۲ متوقف شده است و نهادی مثل شهرداری تبریز که در تنگنای مالی قرار دارد، می‌تواند با دریافت این عوارض آلایندگی، مشکلات شهری را حل کند.

وظیفه‌‌ی سازمان حفاظت محیط زیست درک به‌موقع از مسائل زیست محیطی است

نماینده‌ی دیگر مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز طی سخنانی گفت: مسائل زیست محیطی به‌دلیل اینکه آثار خود را در بلندمدت نشان می‌دهد، معمولا در بسیاری از کشورها با عدم فهم به‌موقع مواجه می‌شود و تا زمانی که ضایعه‌ای رخ ندهد، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

دکتر روح اله متفکر آزاد خاطرنشان کرد: سختی مسائل زیست محیطی این است که فهم دقیق در زمان درست رخ نمی‌دهد و وظیفه‌ی سازمان حفاظت محیط زیست فهم به‌موقع مسائل زیست محیطی و پیشگیری از آثار آن است.

وی تاکید کرد: سازمان حفاظت محیط زیست باید مدعی العموم مسائل محیط زیستی باشد و این سازمان باید سریع، بدون هیچگونه ملاحظه و به‌نوعی با رفتار تلخ سازمانی، با این مسائل برخورد کند.

وی همچنین در خصوص موضوع آلودگی هوا نیز گفت: آلودگی هوا در کلانشهرها و به‌خصوص در فصل‌های پاییز و زمستان با پدیده‌ی وارونگی دمایی پیوند خورده که این پیوند منجر به وقوع اتفاقات ناگوار با آثار بلند می‌شود.

نماینده‌ی مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که تمامی عوامل موثر در آلودگی مربوط به بحث مازوت سوزی نیست، افزود: خروجی مازوت سوزی در کلانشهری مثل تبریز به‌سمت منطقه‌ی مسکونی است و به این علت، سهم مازوت سوزی در آلودگی هوای تبریز قابل توجه است.

وی در خصوص نیروگاه تبریز نیز خاطرنشان کرد: نیروگاه تبریز به‌لحاظ ساخت و کیفیت چندان مدرن نبوده و با راندمان پایین سوخت و هدر رفت آب نیز همراه است و باتوجه به اینکه متأسفانه در دهه‌های گذشته، سرمایه گذاری چشم گیری در توسعه‌ی میادین گازی و نگهداری این میادین انجام نشده است، دولت اکنون باید علاوه بر حفظ ظرفیت گازی موجود، به فکر ارتقاء آن نیز باشد.

دکتر متفکر آزاد ادامه داد: براساس گزارشات اعلام شده امسال به میزان ۶۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز روزانه‌ی کشور به‌دلیل افزایش انشعابات، صنایع، افزایش مصرف و ... نسبت به سال قبل افزایش یافته است.

وی با اشاره به انعقاد قرارداد توسعه‌ی میادین گازی با روسیه به ارزش ۴۰ میلیارد دلار، افزود: نمی‌توانیم با توجیه اینکه گاز نداریم مردم  را مجاب به قرار گرفتن در معرض هوای آلوده قرار دهیم. ما به‌عنوان نماینده‌ی مردم، در جایگاه مطالبه‌گری قرار داریم و باید کمک کنیم که این مشکل حل شود.

نماینده‌ی مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی با اشاره به طرح سوال از وزیر نفت درباره مازوت سازی در تبریز در سال گذشته، گفت: در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ سوخت نیروگاه تبریز به همراه تعداد محدودی از نیروگاه‌های کشور به مازوت تغییر یافت و در این خصوص طرح سوال کردیم که در نهایت سوخت نیروگاه با گاز تغییر یافت  ما نیز قبول داریم که خطوط انتقال گاز به مناطق غیرمرکزی کشور از جمله تبریز ضعیف تر است اما این عدالت نیست فقط در نیروگاه تبریز مازوت سوزی انجام شود که وزیر نفت سوخت گاز را به نیروگاه تبریز بازگرداند.

دکتر متفکرآزاد خاطرنشان کرد: امسال نیز پس از پیگیری‌های انجام شده، با سه ماه تاخیر در مازوت سوزی نیروگاه مواجه بودیم اما بالاخره در ۹ آذر ماه مازوت سوزی همزمان با کشور در تبریز نیز آغاز شد. البته نیروگاه تهران به دلیل اینکه پایه مازوت نداشته و با سوخت گازوئیل کار می‌کند از این موضوع استثنا بود.

وی در خاتمه گفت: امسال چند سوال دیگر نیز در خصوص دلایل عدم نصب فیلرتینگ در نیروگاه تبریز، عدم  استانداردسازی در روند مازوت تولیدی با گوگرد پایین داریم که از مسئولان مربوطه خواهیم پرسید و پیگری خواهیم کرد. خوشبختانه سازمان انرژی اتمی اکنون به یک سازمان صنعتی تبدیل شده است و می‌تواند کمک زیادی در موضوعات مختلف از جمله تولید مازوت با گوگرد کم با استفاده از تکنولوژی پلاسما انجام دهد.

مجموعه‌هایی که ذاتا آلاینده هستند، عوارض آلایندگی را پرداخت نمی‌کنند

رئیس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی کلانشهر تبریز نیز طی سخنانی اظهار کرد: افزود: بسیاری از مشکلات کلان کشور به این علت به‌وجود آمده است که ما داشته‌ها و سرمایه‌های خود را به بهانه خصوصی‌سازی به فنا می‌دهیم و به بهانه‌های مختلف، بازخورد و ارزیابی از این موضوع نداریم در حالیکه مسئولیت‌ها و تکالیف ملی و دولتی باید مشخص شود.

مهندس احد صادقی با بیان اینکه سوء مدیریت‌ها و رفتارهای سلیقه‌ای مدیران در حوزه‌ی حمل و نقل شهری، افزود: اگر نتوانیم شهروندان را قانع کنیم که گاز همه‌ی نیروگاه‌ها مطابق سرانه‌ی مردمی تعلق می‌گیرد، سبب عدم نارضایتی مردم می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: طی 10 سال گذشته آلودگی هوا به واسطه اتوبوس‌های داخل شهری قابل لمس است و متأسفانه ما ناوگان حمل و نقل عمومی را رها کردیم چراکه استانداردی برای سیاست گذاری تعریف نشده بود و اتوبوس‌های شهری متعلق به 10 سال گذشته را بازسازی کرده و به‌نام اتوبوس جدید تحویل دادند.

رئیس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی کلانشهر تبریز تاکید کرد: نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها براساس قانون جزو منابع آلانیده محسوب می‌شوند و اصلا هیچ نیازی نیست آلاینده بودن این مجموعه‌ها توسط محیط زیست اعلام شود. پرونده‌ی آلایندگی این مجموعه‌ها همچنان باز است ولی قصد پرداخت عوارض را ندارند.

تبریز؛ رتبه‌ی اول کشور از نظر هوای پاک در بین سایر کلانشهرها را دارد

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز در ادامه این جلسه با بیان اینکه آلودگی هوای تبریز ناشی از منابع متحرک است، گفت: در بحث انتشار PM2.5، سهم اتوبوس‌های شهرداری ۲۷ درصد، کامیون‌ها ۱۷ درصد، خودروی شخصی ۱۵ درصد، مینی‌بوس ۱۱ درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) ۱۰ درصد و موتورسیکلت ۸ درصد است .در انتشار PM10 ، سهم اتوبوس‌های شهرداری ۲۶ درصد، کامیون‌ها ۲۰ درصد، خودرو شخصی ۱۶ درصد، مینی‌بوس ۱۱ درصد و موتورسیکلت ۷ درصد است.

دکتر شهنام اشتری ادامه داد: در انتشار TSP سهم سیمان ۳۰ درصد، اتوبوس‌های شهرداری ۱۶ درصد، خودرو شخصی ۱۴ درصد، کامیون‌ها ۱۰ درصد، مینی‌بوس ۷ درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) ۶ درصد، منابع خانگی، تجاری ۳ درصد و موتورسیکلت ۳ درصد است .در انتشار SO2 نیز سهم پالایشگاه ۸۷ درصد، سیمان ۶ درصد، راه‌آهن ۴ درصد، پتروشیمی یک درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) یک درصد و کامیون یک درصد است.

وی خاطرنشان کرد: در انتشار NOx سهم سیمان ۶ درصد، اتوبوس‌های شهرداری ۳ درصد، خودرو شخصی ۴۲ درصد، پالایشگاه ۸ درصد، وانت ۴ درصد، وانت ۴ درصد، تاکسی ۱۰ درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) ۱۴ درصد و پتروشیمی ۵ درصد است  و در انتشار VOC سهم خودرو شخصی ۷۳ درصد، تاکسی ۹ درصد، جایگاه‌ها ۴ درصد، پتروشیمی ۲ درصد، پالایشگاه ۲ درصد، وانت ۵ درصد و موتورسیکلت ۶ درصد است.در انتشار CO نیز سهم خودرو شخصی ۷۳ درصد، تاکسی ۱۴ درصد، وانت ۶ درصد و موتورسیکلت ۳ درصد است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در ادامه در  خصوص اعلام روزهای پاک، قابل قبول و ناسالم در سالجاری گفت: ۶۷ روز هوای پاک، ۱۸۶ روز قابل قبول، ۱۸ روز ناسالم برای گروه‌های سنی حساس، یک روز ناسالم برای کلیه‌ی گروه‌ها و یک روز نیز هوا با غلظت آلایندگی خطرناک  اعلام شده بود ولی با این وجود تبریز رتبه‌ی اول کشور را از نظر هوای پاک در بین سایر کلانشهرها، به‌خود اختصاص داد و در مقایسه با سال گذشته نیز تعداد روزهای ناسالم در تبریز کاهش یافته است.

این مقام مسئول در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا در فاصله‌ی سال‌های 1392 تا 1398عوارض آلایندگی منابع آلاینده دریافت نشده است، گفت: باوجود تغییر بخشنامه‌ها، اخطاریه‌های واحدهای آلاینده صادر می‌شود. هرچند من معتقد هستیم ما باید به سراغ راه‌حل‌ها برویم و صرفا مطرح کردن مواردی که دو دولت قبلی اتفاق افتاده دردی را دوا نمی‌کند.

استفاده از سوخت مازوت به‌ضرر نیروگاه است

مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه نیروگاه تبریز شامل دو واحد بخار ۳۵۰ مگاواتی است که از سال 1364 فعایت می‌کند، اظهار کرد: پایه‌ی این نیروگاه مازوت بوده و خط لوله‌ی انتقال مازوت از پالایشگاه تبریز به سمت نیروگاه است.

مهندس سید محسن موسوی با بیان اینکه نیروگاه تبریز در سال گذشته مبلغ ۲۰۰ میلیارد تومان برای تعویض لوله، سرمشعله‌ها و بهینه سازی آن‌ها هزینه کرده است، افزود: پروژه‌ی تغییر سوخت نیروگاه تبریز به گاز از سال 1382 و همزمان با توسعه‌ی صنعت در استان، اجرا و اداره‌ی گاز متعهد شد تا از فروردین تا آبان هر سال گاز مورد نیاز نیروگاه را تأمین کند اما در ماه‌هایی که گاز به نیروگاه نمی‌رسد، ما به ناچار از مازوت استفاده می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: مالک نیروگاه هیچ سهم و نفعی از مازوت سازی ندارد اما در صورت مصرف مازوت، تاسیسات نیروگاه بیشتر در معرض آسیب قرار می‌گیرد لذا مالک نیز بیشتر علاقمند به مصرف گاز در نیروگاه است.

مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی با بیان این‌که نیروگاه تبریز در سال ۸۹ به بخش خصوصی واگذار شد، ادامه داد: این شرکت فقط بهره بردار نیروگاه‌ها بوده و هیچ تاسیسات و زمینی در اختیار ندارد و ما زحمات زیادی کشیدیم تا اجرای دو اورهال جامع را در نیروگاه تبریز بر عهده مالکیت بگذاریم.

وی افزود: واحد یک و دو نیروگاه در سال 1394 و ۱۴۰۰ تحت تعمیرات اساسی قرار گرفت و افتخار می‌کنیم که تولید این نیروگاه همچنان به اندازه سال 1365 و با راندمان ۳۴ درصد ادامه دارد اما منکر آلایندگی مازوت سوزی نیز نیستیم.

موسوی با تاکید بر اینکه خط قرمز ما قطعی برق تبریز است، خاطرنشان کرد: آخرین نیروگاه بخار نصب شده کشور در سال 1380 در بناب بوده و پس از آن  به‌دلیل تحریم‌های مخفی، هیچ نیروگاه بخاری در کشور ایجاد نشده است  و  از سال 1380 هر نیروگاهی که احداث شده به صورت گازی و سیکل ترکیبی است که ما نیز واقعا نمی‌دانیم به چه دلیلی تبریز از این نعمت بی بهره بوده است.

وی با انتقاد از عدم توسعه نیروگاه در تبریز، تاکید کرد: اکنون یک هزار و 700 مگاوات برق در تبریز مصرف می‌شود در حالی که تنها یک هزار و 200 مگاوات آن در استان تولید شده و ۵۰۰ مگاوات نیز از اردبیل و ارومیه وارد می‌کنیم.

مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: باید برج‌های خنک کردن نیروگاه تبریز از تر به خشک تعویض شوند و برای این کار به کمک نیاز داریم. در هر ساعت حدود یک هزار تن آب در برج خنک کن مصرف می‌شود که به دلیل مشکل آب در تبریز، از مایان برداشت می‌کنیم که با توجه به آلوده بودن آب مایان، تاسیسات با اخلال جدی مواجه می‌شود.

بیشترین مصرف سوخت گاز در بخش خانگی است

مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان شرقی نیز طی سخنانی اظهار کرد: شرکت گاز استان تولید گاز را بر عهده ندارد و گاز را از خطوط لوله گرفته و توزیع می‌کند.

مهندس نادر کمالی افزود: مصرف ما در سال ۱۴۰۱ نسبت به گذشته ۱۰ درصد افزایش یافته است و امسال باتوجه به اینکه سردی هوا نسبت به سال گذشته کمتر است، مدت بسیاری در نیروگاه گاز مصرف شده است.

وی خاطرنشان کرد: بیشترین مصرف سوخت در بخش خانگی است و تلاش می‌کنیم تا این بخش را کنترل کنیم که مردم به گاز دسترسی داشته و با مشکل مواجه نشوند. ناترازی گاز بر هیچکس پوشیده نیست. بنابراین امسال تولید گاز کشور نسبت به سال‌های قبل کاهش و مصرف افزایش یافته است و برای مدیریت این موضوع، باید برخی محدودیت‌ها اعمال شود.

مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان شرقی افزود: ما از نظر مصرف گاز جزو چهارمین کشورهای پر مصرف دنیا و و یک کشور بد مصرف هستیم و صنایع ما نسبت به سوختی که می‌گیرند، راندمان خوبی ندارند و ایجاد صنایع و تولید به علت ارزان بودن سوخت، آسان است.

براساس این گزارش، این ششمین نشست از سلسله نشست‌های «دانشجوی مطالبه‌گر در گام دوم انقلاب اسلامی» بود که به‌همت تشکل جامعه‌ی اسلامی دانشجویان دانشگاه تبریز برگزار شد.

کفتنی است؛ سه جلسه این سلسله جلسات به موضوع «مدیریت شهری» و سه جلسه نیز به موضوع «مسائل زیست محیطی» اختصاص داشت.