جایگاه و نقش دانشگاهها در پدافند غیر عامل/ نویسنده: دکتر محمد حسن پور صدقی

جایگاه و نقش دانشگاهها در پدافند غیر عامل

نویسنده: دکتر محمد حسن پور صدقی، نماینده اداره کل پدافند غیر عامل استان در دانشگاه و دبیر کمیته پدافند غیر عامل دانشگاه تبریز

هشتم آبان ماه، سالروز فرمان مقام معظم رهبری برای تشکیل کمیته دائمی پدافند غیرعامل است. هر سال اولین هفته شروع این تاریخ بعنوان هفته پدافند غیر عامل در نظر گرفته می­شود که امسال نیز از 8 تا 14 آبان بعنوان هفته پدافند غیر عامل با شعار "ایران پایدار" نامگذاری شده است. ایام هفته پدافند غیرعامل در سال 1400 به شرح زیر می باشد:

شنبه هشتم آبان: پدافند غیرعامل، ایران پایدار

یکشنبه نهم آبان: پدافند زیستی، مدافع حریم سلامت

دوشنبه دهم آبان: پدافند سایبری، حکمرانی در قلمرو ملی

سه شنبه یازدهم آبان: پدافند مردم محور، ایران قوی و آماده

چهارشنبه دوازدهم آبان: پدافند شهری، شهر آماده و پایدار

پنج شنبه سیزدهم آبان: پدافند اقتصادی، صنعت پایدار، تولید ملی

جمعه چهاردهم آبان: پدافند پرتوی، مصون سازی فناوری پیشران

پدافند غیر عامل مجموعه اقدامات، فعالیتها و وظایفی آن است که به جنگ‌افزار نیاز نداشته و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس کشور و تلفات انسانی جلوگیری نمود و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد. در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفاً با بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی با هدف کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند.

دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی با توجه به فعالیت منابع انسانی، تاسیسات مهم و حساس آموزشی و آزمایشگاهی، بعنوان مراکز موثر در پیشگیری و مدیریت بحرانهای طبیعی و غیر طبیعی هستند. درعین حال می­توانند بعنوان یکی از مراکز هدف در اقدامات تخریبی قرار بگیرند.

با توجه به اینکه فرم تهدیدات امروزی با دهه های گذشته تفاوت زیادی پیدا کرده، آمادگی و پتانسیل مقابله پذیری جوامع، نقش مهمی در پایداری آنها با کمترین آسیب را خواهد داشت. چنانچه امروزه موضوعاتی همچون پاندمی بیماری کرونا و سایر تهدیدات زیستی، آسیبهای تهاجم فرهنگی، تهدیدات و حملات پنهانی و آشکار سایبری، تهدیدات پرتوی، تغییرات اقلیمی جهانی و سایر موارد مشابهی که با نوع تهدیدات سابق متفاوت بوده و زیرساختهای مهم کشورها را تهدید و آسیبهای حیاتی شدیدی را متوجه آنها می­کنند. بنابراین لزوم آمادگی و شناخت این گونه تهدیدات بدون علم و فنآوری پیشرفته عملا" ممکن نیست و اهمیت دادن به جایگاه دانشگاهها، نقش مهی در تقویت بنیه پدافند غیر عامل در کشور دارد.

دانشگاه تبریز بعنوان بزرگترین مرکز آموزش عالی شمالغرب کشور، در راستای رسالت اجتماعی و آموزشی خود همواره جزو مجموعه های پیشرو و فعال در زمینه اقدامات و فعالیتهای پدافند غیر عامل بوده و علاوه بر برنامه ریزی و اقدامات لازم جهت اجرای مصوبات آن نهاد، در همکاری با اداره کل پدافند غیر عامل استان و سایر دستگاههای استان پیشرو بوده است. از اهم این فعالیتها می­توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• اجرای پروژه های تخصصی در موضوعات پدافند غیر عامل با استفاده از پتانسیل اعضای علمی تخصصی و امکانات دانشگاهی.
• انتشار کتب، مقالات و گزارشات تخصصی در زمینه ها و موضوعات پدافند غیر عامل.
• همکاری نیروهای تخصصی این دانشگاه با سایر دستگاهها در زمینه های مرتبط در راستای تفاهمنامه های مشترک.
• همکاری با سایر نهادها و سازمانها در جهت آموزش و برگزاری دوره های تخصصی در این ضمینه با میزبانی و یا تامین مدرسین و نیروهای تخصصی در استان.
• برگزاری جلسات تخصصی مرتبط با موضوعات روز پدافند غیر عامل اعم از فرهنگی، اجتماعی و...
• همکاری با سازمان پدافند غیر عامل استان بعنوان سرگروه کارگروه تخصصی فرهنگی و آموزشی داشنگاهها و مراکز آموزشی و فرهنگی استان.
• شناسایی و اطلاع رسانی تهدیدات روز در زمینه پدافند غیر عامل در سطح دانشگاه و برنامه ریزی در جهت مقابله با تهدیدات.

همچنین از مواردی که می­توان به عنوان نکات هدف و قابل توجه جدی جهت جلوگیری از بروز بحران در دانشگا ها برشمرد می توان به سیستم های فناوری اطلاعات اعم از سامانه اتوماسیون اداری، سامانه های آموزشی و سیستم آموزش الکترونیکی، زباله های آزمایشگاهی و پیامد های زیست محیطی آنها، سیستم های حفاظتی و ایمنی ساختمانها، داده ها و مواد آزمایشگاهی مرتبط با بانک ژن زیستی و گیاهی، تهدیدات احتمالی مرتبط با آزمایشگاه های نانو، فیزیک هسته ای و اشعه و ...اشاره کرد که نیازمند توجه جدی مسئولین دانشگاه، استان و کشور جهت کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران هستند.