دریافت و پایش آلاینده‌های هوای بیش از هزار نقطه کشور با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای بلادرنگ(NRT)

افتخاری بزرگ برای پژوهش دانشگاه تبریز/تحولی عظیم در استخراج و پایش آلاینده های هوا در کشور

طی مراسمی و با حضور دکتر مرادی معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، دکتر شهنام اشتری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست استان و همچنین  معاون و مدیران  پژوهشی دانشگاه  تبریز  از مرحله بخش اول سامانه دریافت و پایش آلاینده‌های هوای بیش از هزار نقطه کشور با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای بلادرنگ(NRT) رونمایی شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه  تبریز در ابتدای این مراسم دکتر جلال شیری معاون  پژوهش و فناوری دانشگاه  تبریز با اشاره به طرح‌ها و همکاری‌های پژوهشی دانشگاه با سازمان محیط‌زیست، خواستار گسترش این همکاری‌ها در سطح  کشور و حمایت سازمان  از طرح های دانشگاه تبریز شد.

در بخش دیگری از این نشست، رییس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی با تأکید بر توانمندی آزمایشگاه هواشناسی ماهواره ای بر پایش آلاینده های اتمسفری و سامانه های جوی حاوی گرد و غبار گفت: این آزمایشگاه می تواند دیگر پدیده های زیست انسانی و زیست محیطی از جمله گرمایش و آتش سوزی جنگل ها و وقوع بارانهای سیلابی در داخل محدوده شهری و مناطق مسکونی را نیز  پایش و رصد کند.
دکتر بهروز ساری صراف با تاکید بر رایزنی و دیپلماسی علمی ، از مسئولین سازمان حفاظت محیط زیست خواستار رفع انسداد (تحریم)مسیرهای دریافت اطلاعات هواشناسی و نرم افزار های مربوطه از طریق وزارت امور خارجه و سایر مراجع بین المللی شد و اظهار کرد: این اطلاعات دقیقا در مسیر اهداف بشردوستانه بوده و می تواند علاوه بر حل مشکلات داخلی به حل مشکلات زیست محیطی کشورهای همسایه نیز کمک کند.
وی در خاتمه یادآور شد: در حال حاضر این آزمایشگاه می تواند هشت مسیر ماهواره را از حدود بیست مسیر دریافت اطلاعات هواشناسی دریافت نماید.

طراحی وب‌سایت برای همه شهرهای ایران

در ادامه دکتر هاشم رستم  زاده  عضو هیئت‌علمی دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی دانشگاه  تبریز و طراح و برنامه‌ریز سامانه NRT با اشاره  به فرآیند فعالیت این سامانه گفت: آزمایشگاه آب‌وهوا شناسی دانشگاه  تبریز برای اولین  بار در کشور توانسته است آلودگی‌های هوا را با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای بلادرنگ(NRT) برای تمام نقاط ایران دریافت کرده  و به‌صورت داده‌های تفکیک‌شده برای هر شهر در اختیار کارشناسان سازمان محیط‌زیست قرار دهد.

رستم  زاده  با اشاره  به  مزایای متعدد این  برنامه اظهار داشت: در حال حاضر این آزمایشگاه برای بیش از 1000 نقطه در ایران ایستگاه مجازی ایجاد کرده است داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از شاخص AQI محاسبه‌شده و بر اساس این شاخص در وب‌سایت به نمایش درمی‌آید. در بخش دیگری از این وب‌سایت نمودار 24 ساعته برای هر ایستگاه نمایش داده می‌شود. کاربران می‌توانند داده‌ها را به‌صورت جداول متنی مستقیم برای هر 24 ساعت و برای تمام عناصر دریافت کنند. همچنین این وب‌سایت این توانایی را دارد که داده‌ها را بر اساس طبقه‌بندی AQI در شش  بخش (پاک ، قابل‌قبول، ناسالم برای گروه‌های سنی، ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک)  نمایش دهد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه  تبریز با اشاره  به اینکه وب‌سایت برای همه شهرهای ایران طراحی‌شده است افزود: آلاینده‌های NO2,SO2,O3وCO,CO2,PM2.5و نهایتاً PM10 در این وب‌سایت در اختیار کاربران قرار می‌گیرد و نتایج حاصل از دریافت و آنالیز داده‌ها در این آزمایشگاه به‌صورت یک وب‌سایت در اختیار کاربران قرارگرفته است که  آدرس وب‌سایت lcsat.ir می باشد.

طراح و برنامه  ریز این  سامانه  با اشاره  به  مزایای اقتصادی و  اجرائی این سامانه  گفت : هزینه ایجاد ایستگاه زمینی برای سنجش آلودگی هوا و مانیتورینگ آن برای هر ایستگاه به گفته مسئولین بیش از 20 میلیارد ریال می باشد که علاوه  بر آن هزینه های سالانه نگهداری داده ها و نیز ارسال آن به مراکز پایش مشکلات جانبی را برای نگهداری این ایستگاه ها ایجاد می کند این  درحالی است که  در سامانه  ابداعی دانشگاه  تبریز در حال حاضر  برای بیش از ۱۰۰۰ نقطه در همه مناطق  ایران ایستگاه مجازی ایجاد شده است و این توانایی نیز وجود دارد که این نقاط به ۱۵۰۰ نقطه نیز برسند و  این سیستم طراحی شده برای آزمایشگاه به صورت اتوماتیک ، هوشمند و بااستفاده از یک شبکه  اینترنتی قوی می باشد و نیروی انسانی  فقط در بخش طراحی و ساماندهی الگوریتم ها سیستم را کمک می کند و داده‌های نیمه بلادرنگ ماهواره‌ای (دریافت در کمتر از دو ساعت) در سیستم کامپیوتری آزمایشگاه ذخیره پردازش و استخراج می کندو کارکرد این سیستم به صورت 24 ساعته شبانه روزی و میزان  صحت و اعتبار  داده ها بیش از 90 درصد  با  داده های ایستگاه  زمینی مطابقت دارد.

دکتر رستم زاده  با اشاره  به  اینکه  این  طرح با مساعدت  مالی مسئولین دانشکده و دانشگاه  اجراء شده است و می تواند درآینده قابلیت های متعدد این  سامانه در زمینه های  پایش بارندگی، سیلاب ، گرمایش جنگل ها و آتش سوزی جنگل و  سایر موارد  مورد استفاده  سازمان های متولی  قرارگیرد افزود: فاز اول  این  طرح  در بخش آلاینده های هوا  کاربرد دارد و لازم  است  سازمان حفاظت محیط زیست کشور بعنوان  متولی اصلی پایش آلاینده گی هوا  و سایر برنامه  ریزان امور مدیریت  شهری  حمایت های لازم  را از این  طرح  بعمل آورند چون با توجه به هزینه های جاری نگهداری این سیستم  آزمایشگاه تنها تا 60 روز اینده امکان ادامه حیات دارد و در صورت عدم حمایت توسط دانشگاه یا محیط‌زیست ادامه کار سیستم  برای بعد از عید 1402 امکان پذیر نمی باشد.

در ادامه نمونه هایی از داده ها  در جلسه  ارائه و میزان  اعتبار آنها بصورت  آنلاین  توسط کارشناسان  محیط زیست  از چند  نقطه  شهر و  کشور صحت سنجی گردید و نتایج  بیش از 90درصد  با اطلاعات  ایستگاه های زمینی مطابقت داشت.

در ادامه  مراسم  دکتر مرادی معاون  پژوهشی سازمان حفاظت محیط زیست کشور ضمن  تجلیل و تحسین اقدامات  پژوهشی و فناورانه  دانشگاه  تبریز در حوزه محیط زیست  مخصوصا" سامانه  پایش آلاینده های هوا افزود: ضروری است در کمیته های فنی و  پایش آلاینده های شهرهای بزرگ مخصوصا" تهران  این  سامانه مورد استفاده قرار گیرد،  لذا در کمیته آتی با حضور معاونین  محیط زیست انسانی و  معاون  اجرایی سازمان  مراحل  نهایی حمایت از این  طرح  بررسی و اقدامات لازم در این حوزه  صورت  گیرد.